De drie meest gestelde vragen over het Zenuwstelsel
Wanneer je leest over stress, trauma of burn-out dan kan het niet anders dan dat je ook het woord zenuwstelsel tegenkomt. Waarom is dat?
Op deze pagina vind je antwoord op drie meest gestelde vragen over het zenuwstelsel:
- Wat is het en wat doet het?
- Wat is het verschil tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel?
- Hoe beïnvloeden stress en trauma het zenuwstelsel?
Veel gebruikte termen
Tevens vind je op deze pagina een overzicht van veel gebruikte termen, wanneer je leest over het zenuwstelsel.
Artikelen
Vraag en antwoord
Wat is het zenuwstelsel en wat doet het?
Het zenuwstelsel is een complex netwerk van zenuwcellen (neuronen) dat verantwoordelijk is voor het reguleren van alle lichaamsfuncties: Van vrijwillige bewegingen tot onbewuste processen zoals ademhaling en hartslag.
Jouw zenuwstelsel coördineert de communicatie tussen de hersenen en de rest van het lichaam en speelt een cruciale rol in onze overleving en in dat wat we voelen, denken en we reageren op zowel onze innerlijke processen als onze omgeving.
Wat is het verschil tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel?
Het autonome zenuwstelsel is dat deel van je zenuwstelsel dat autonoom (zelfstandig) bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam aanstuurt. Hierbij kun je onder andere denken aan je ademhaling, hartslag, bloeddruk, spijsvertering en je stofwisseling.
Ongeacht wat je doet, zorgt dit deel van je zenuwstelsel ervoor dat processen die van belang zijn voor een mens om te kunnen overleven op het juiste moment aangestuurd worden, zonder dat jij daar over na hoeft te denken.
Het autonome zenuwstelsel is onderverdeeld in twee hoofdtakken:
- Het Sympathisch deel: Dit deel is verantwoordelijk voor de Vecht- en vluchtreactie. Het activeert het lichaam tijdens stressvolle situaties, verhoogt de hartslag en zorgt ervoor dat spieren van voldoende energie worden voorzien om te vechten of te kunnen vluchten.
- Het Parasympathisch deel is verantwoordelijk voor de rust- en herstelreactie. Het helpt het lichaam te ontspannen, verlaagt de hartslag en bevordert herstelprocessen zoals je spijsvertering.
Deze twee delen van het autonome zenuwstelsel werken samen om een evenwicht te behouden en het lichaam te helpen reageren op verschillende omstandigheden.
Hoe beïnvloeden stress en trauma het zenuwstelsel?
Stress en impactvolle situaties kunnen het zenuwstelsel overweldigen en langdurige effecten hebben. Bij acute stress activeert het sympathische zenuwstelsel de vecht- of vluchtreactie. Deze reactie is helpend in een werkelijk gevaarlijke situatie. Echter, chronische stress of de gevolgen van trauma kunnen het zenuwstelsel uit balans brengen. Dit kan leiden tot hypervigilantie, angst of fysieke klachten zoals hart-, spijsverteringsproblemen of pijnlijke spieren.
Het parasympathische zenuwstelsel komt onvoldoende aan bod, waardoor je lichaam te weinig in een staat van rust verkeerd. Hierdoor is het voor je lichaam onmogelijk om op een gezonde manier de balans te herstellen.
Mocht je benieuwd zijn wat lichaamsgerichte therapie hierin voor jou kan betekenen, voel je dan vrij om een gratis kennismakingsafspraak te plannen of een mail te sturen naar contact@sandipa.nl
Toelichting op veelgebruikte termen mbt het zenuwstelsel
Adrenaline
Een hormoon en neurotransmitter die vrijkomt tijdens bedreigende situaties. Hierdoor worden de situaties als stressvol ervaren, vaak gaat die samen met gevoelens van angst of woede. Ook kou, hitte, honger, dorst, pijn, fysieke inspanning en andere zaken die de balans in het lichaam verstoren, kunnen de adrenalineproductie verhogen.
Adrenaline bereidt het lichaam voor op de vecht- of vluchtreactie door de hartslag te verhogen en energie vrij te maken.
Adrenaline is schadelijk wanneer het in te grote hoeveelheden of te langdurig vrijkomt.
Autonoom Zenuwstelsel (AZS)
Het deel van het zenuwstelsel dat onwillekeurige lichaamsfuncties reguleert, zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering. Het AZS bestaat uit twee hoofdtakken: het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel.
Bevriesreactie
Een overlevingsreactie aangestuurd door het autonome zenuwstelsel, waarbij iemand verstijft als reactie op een bedreiging. Deze reactie kan optreden wanneer vechten of vluchten niet mogelijk lijkt.
Chronische Stress
Langdurige blootstelling aan stressfactoren die het lichaam constant in een staat van verhoogde paraatheid houdt. Chronische stress kan leiden tot fysieke en mentale gezondheidsproblemen.
Cortisol
Een hormoon dat door de bijnieren wordt afgegeven in reactie op fysieke en psychische stress. Het helpt het lichaam om te gaan met stressvolle situaties, doordat het ervoor zorgt dat je langere tijd alert en geconcentreerd blijft.
Cortisol heeft invloed op de koolhydraathuishouding, vetstofwisseling en de eiwitomzetting. Het werkt ontstekingsremmend en heeft invloed op het immuunsysteem.
Verder is Cortisol ook belangrijk voor je slaap- en waakritme. Het laat een duidelijk piek zien net voordat je wakker wordt, waardoor je voldoende energie ervaart om in actie te komen. Voldoende Cortisol is voor een mens van levensbelang.
Gedurende de dag neemt je Cortisolniveau af. Dit maakt het mogelijk om in de avond tot rust te komen en in in slaap te vallen. Een chronisch verhoogd Cortisolniveau kan schadelijk zijn voor de gezondheid en belemmert je welzijn.
Dysregulatie
Een toestand waarin het zenuwstelsel moeite heeft om een evenwicht te vinden tussen activering (sympathisch) en rust (parasympathisch). Dit kan leiden tot fysieke en emotionele problemen, zoals angst, prikkelbaarheid of vermoeidheid.
Homeostase
De tendens van het lichaam om een interne balans te behouden. Dit is inclusief de balans tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Stress en trauma kunnen deze balans verstoren, wat leidt tot dysregulatie.
Hypervigilantie
Een toestand van verhoogde waakzaam- en alertheid op mogelijke bedreigingen. Dit komt vaak voor bij mensen die last hebben van de gevolgen van trauma. Hypervigilantie kan leiden tot overreacties op gewone situaties en moeite of een onmogelijkheid om te kunnen ontspannen.
Nervus Vagus
Een belangrijke zenuw in het parasympathische zenuwstelsel die een rol speelt in het reguleren van hartslag, ademhaling, en spijsvertering. De mens heeft een linker en een rechter nervus vagus, onder elk sleutelbeen. Ze geven allebei vooral informatie door in de richting van het lichaam naar de hersenen.
De Nervus Vagus is ook betrokken bij de reactie van het lichaam op stress en trauma.
Neuroplasticiteit
Het vermogen van de hersenen om nieuwe verbindingen tussen zenuwcellen te maken en verbindingen te versterken.
Hierdoor is het mogelijk om je steeds weer aan te passen aan je omgeving en te blijven leren. Meer hierover kun je lezen op de site van de Hersenstichting.
Parasympathisch Zenuwstelsel
De tak van het autonome zenuwstelsel die de rust- en herstelreactie stimuleert. Het helpt het lichaam te ontspannen, verlaagt de hartslag en bevordert herstelprocessen zoals spijsvertering.
Polyvagaal Theorie
Een theorie ontwikkeld door Dr. Stephen Porges die beschrijft hoe het autonome zenuwstelsel reageert op stress en trauma via verschillende takken van de nervus vagus. Het legt uit hoe de vecht-, vlucht- en bevriesreacties werken en hoe sociale betrokkenheid kan helpen bij herstel. (Deze theorie vormt een belangrijke basis van alle sessies die ik geef)
Resilience (Veerkracht)
Het vermogen van het zenuwstelsel om terug te veren na tegenslagen of trauma. Veerkracht kan worden ontwikkeld en versterkt door gerichte therapie en de juiste ondersteuning.
Sympathisch Zenuwstelsel
De tak van het autonome zenuwstelsel die de vecht- of vluchtreactie activeert in stressvolle situaties. Het verhoogt de hartslag, versnelt de ademhaling en stuurt bloed naar de spieren om het lichaam voor te bereiden op actie.
Trauma-geïnformeerde Zorg
Een benadering in zorg die rekening houdt met de mogelijkheid dat een persoon trauma heeft ervaren. Het benadrukt veiligheid, vertrouwen en empowerment. Gedegen kennis en ervaring met het werken met trauma is hierbij van groot belang, zodat hertraumatisering kan worden voorkomen en herstel daadwerkelijk plaats kan vinden.
Trigger
Iets dat herinneringen aan een traumatische gebeurtenis oproept en een emotionele of fysieke reactie veroorzaakt. Triggers kunnen zintuiglijk zijn (geluiden, geuren), maar ook situaties of personen die associaties oproepen met het trauma.
Vecht- of Vluchtreactie
Een fysiologische reactie van het sympathische zenuwstelsel op een waargenomen bedreiging. Het doel hiervan is om het lichaam voor te bereiden om te kunnen vechten tegen of te vluchten voor gevaar.
Artikelen over het autonome zenuwstelsel
Op het moment dat ik de tijd heb genomen om te schrijven over het (autonome) zenuwstelsel, trauma en stress, plaats ik het artikel hier. Wanneer je je onderaan deze pagina inschrijft voor mijn nieuwsbrief, ontvang je hier bericht over.