Overlevingsperspectief

Een overlevingsperspectief is een manier van denken, voelen, en handelen die is gericht op overleven in moeilijke of bedreigende situaties. Dit kan een realistisch volwassen perspectief zijn, zoals in een situatie waarin er een brand is die geblust moet worden. Echter zie we vaak dat het overlevingsperspectief ontstaan is als een reactie op trauma, stress of langdurige uitdagingen, waarbij iemand zich vooral richt op het omgaan met directe gevaren of problemen in plaats van op groei, welzijn of lange termijn doelen.

Kenmerken van een Overlevingsperspectief zijn:

1. Iemand is vooral gericht op veiligheid

De prioriteit van een persoon ligt bij het vinden van veiligheid en het vermijden van risico’s. Dit gedrag kan leiden tot vermijdingsgedrag, zoals het vermijden van nieuwe situaties, relaties of uitdagingen die als gevaarlijk of onvoorspelbaar worden gezien.

2. Reactief Gedrag

In plaats van proactief en bewust beslissingen te nemen, reageert iemand vanuit automatische reacties, zoals vechten, vluchten, of bevriezen. Deze reacties zijn diepgeworteld in onze biologische overlevingsmechanismen.

3. Beperkte Veerkracht

Door voortdurend in een overlevingsmodus te zitten, kan het moeilijker worden om veerkrachtig om te gaan met nieuwe uitdagingen of om flexibel te reageren op veranderingen.

4. Gevoel van Isolatie

Mensen die leven vanuit een overlevingsperspectief kunnen zich emotioneel of fysiek geïsoleerd voelen. Doordat hun focus zich op overleven richt sluiten ze zich af van anderen of van hun steun- en hulpbronnen.

Hoe Ontstaat een Overlevingsperspectief?

Een overlevingsperspectief kan zich ontwikkelen als reactie op:

1. Trauma

Een ingrijpende ervaring zoals mishandeling, verlies, of een ongeluk kan iemand in een overlevingsmodus brengen.

2. Chronische Stress

Langdurige blootstelling aan stressvolle situaties, zoals armoede, conflict of een stressvolle werkomgeving kunnen er onder andere voor zorgen dat iemand voortdurend in een overlevingsperspectief blijft.

3. Onveilige Omgeving

Opgroeien of leven in een omgeving waar fysieke of emotionele veiligheid niet gegarandeerd is of vroeger was, kan een overlevingsperspectief versterken.

Positieve aspecten en beperkingen

Hoewel het overlevingsperspectief in bepaalde situaties nuttig en zelfs noodzakelijk is, kan het op de lange termijn beperkend zijn. Het kan bijvoorbeeld moeilijker worden om te genieten van het leven, om betekenisvolle relaties aan te gaan, of om persoonlijke groei na te streven.

Erkennen dat je in een overlevingsperspectief zit, is de eerste stap naar verandering. Je kunt dan steun vragen bij vrienden en je wenden tot de huisarts of geschikte therapeut. 

Uiteraard ben je van harte welkom om contact met mij op te nemen. Samen kunnen we vervolgens kijken of mijn manier van werken aansluit bij jouw behoefte aan ondersteuning.