Het Autonome Zenuwstelsel 

Het autonome zenuwstelsel (AZS) is een belangrijk deel van het menselijke zenuwstelsel. Dit deel regelt automatisch en onbewust veel vitale lichaamsfuncties, zoals ademhaling, hartslag, spijsvertering en je stressresponsen.

Actie en herstel

Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee hoofdonderdelen: het sympathische- en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel activeert het lichaam om snel en effectief te kunnen reageren op stressvolle situaties. Het bereidt je voor om fysiek en mentaal scherp te zijn, zodat je kunt overleven in een bedreigende situatie. Dit deel is verantwoordelijk voor je vecht- en vlucht reactie. 

Het parasympatische deel heeft als belangrijkste taak het lichaam te helpen herstellen en ontspannen. Het zorgt voor rust en herstel na stressvolle situaties en werkt nauw samen met het sympathische zenuwstelsel.

Samen zorgen de twee delen van je autonome zenuwstelsel voor balans in je lichaam en ondersteunen daarmee zowel je fysieke, emotionele als mentale gezondheid.

Sympathische zenuwstelsel

Hieronder tref je een overzicht van de belangrijkste taken van het sympathische zenuwstelsel:

1. Verhogen van de hartslag om de benodigde hoeveelheid bloed en zuurstof naar spieren en organen te pompen. Doel hiervan is om actie en een adequate reactie op een noodsituatie te ondersteunen.
2. Verhogen van de bloeddruk, waardoor meer bloed naar de vitale organen en spieren stroomt en het lichaam klaar is voor actie. 
3. Versnellen van de  ademhalingsfrequentie om meer zuurstof op te kunnen nemen, zodat je lichaam beter voorbereid is op fysieke inspanning.
4. Extra bloed voorziening ondersteunt de verhoogde spierspanning, waardoor je kracht en uithoudingsvermogen tijdelijk toenemen om te vechten of te vluchten.
5. Tijdens activering van het sympathische systeem worden processen zoals spijsvertering en immuunfuncties tijdelijk op een laag pitje gezet. Dit zorgt ervoor dat alle energie wordt gericht op het reageren op een bedreiging of uitdaging.
6. Tevens zorgt het sympathische deel ervoor dat je pupillen verwijden, waardoor je beter kunt zien in een gevaarlijke situatie.

Parasympatische zenuwstelsel

Hier zijn de belangrijkste fysieke taken van het parasympathische zenuwstelsel zijn:

1. Verlagen van hartslag en bloeddruk, wat zorgt voor een kalmerend effect op het lichaam.
2. Stimuleren van de spijsvertering door de aanmaak van speeksel, gal en spijsverteringssappen te bevorderen. Hierdoor kan het lichaam voedsel beter verteren en opnemen.
3. Verlagen van de ademhalingsfrequentie waardoor de ademhaling rustiger, voller en dieper wordt.
4. Helpt bij het in slaap vallen en zorgt ervoor dat het lichaam in een staat van herstel kan komen tijdens de slaap.

Autonome Zenuwstelsel in therapie

In (lichaamsgerichte) therapie is inzicht in het autonome zenuwstelsel in mijn optiek essentieel. Veel fysieke, emotionele en psychische klachten komen voort uit een disbalans in het autonome zenuwstelsel. Wanneer het sympathische zenuwstelsel te vaak of te lang geactiveerd is door stress, angst of trauma, raakt het lichaam in een constante staat van paraatheid. Dit kan leiden tot diverse klachten zoals chronische spanning, vermoeidheid, burn-out, slapeloosheid, depressiviteit, angststoornissen enz.

Stressresponsen herkennen 

Door in therapie inzicht te krijgen in hoe je autonome zenuwstelsel werkt, kun je leren je eigen stressrespons te herkennen. Vervolgens kun je gaan ontdekken en zorgdragen voor dat wat jij nodig hebt, zodat je zenuwstelsel weer kan reguleren.

Begrip ontwikkelen

Tevens leer je inzien wat voor jou angst of stress triggers zijn en je gaat begrijpen waarom je lichaam reageert op stress of emoties, zoals het reageert.

Soms zie je jezelf iets doen, wat je zelf niet zo handig vindt en toch doe je het elke keer weer zo. Dat komt omdat je autonome zenuwstelsel geactiveerd is en de regie, ten gunste van jouw overleving, overneemt. Vanuit de opties van dit deel van je zenuwstelsel is er in een overlevingssituatie geen tijd om te denken. Je denkbrein (neocortex) gaat dan ook gedeeltelijk off-line en het overlevingsbrein neemt het over. Zonder dat jij daar ook maar enige invloed op hebt. 

Lichaamswerk als belangrijke tool 

Lichaamsgerichte technieken zoals ademwerk, beweging en ontspanningsoefeningen stimuleren het parasympathische zenuwstelsel, waardoor het lichaam zich kan herstellen en terugkeren naar een staat van rust en balans.

In lichaamsgerichte therapie leer je niet alleen je zenuwstelsel beter begrijpen, maar je leert ook wat je zenuwstelsel nodig heeft om te kunnen reguleren. Ademoefeningen, bewust contact met je lichaam, ontlading van vastgezette energieën en psycho-educatie over de hiërarchie in je breinen is helpend om een je zenuwstelsel een gezonde balans te laten vinden. Door de impact van een ervaring in het moment te ervaren in je lijf, leer je jezelf en je zenuwstelsel steeds beter kennen en wordt het mogelijk om een balans te vinden tussen actie en rust. Dit bevordert zowel je fysieke, mentale als emotionele welzijn.